Weeghuisje Herkingen

Sinds mensenheugenis is Herkingen een dorp waar akkerbouw een belangrijke bron van inkomsten is. Nog steeds is dat het geval maar nu is dat een bijna volledige gemechaniseerde beroepstak. Wat niet verandert is dat de landbouwproducten worden verhandeld. Per gewicht aan regionale inwoners of ver daarbuiten. Weegmiddelen van gering gewicht tot tonnen zijn hiervoor altijd noodzakelijk. Van ulster tot weegbrug.  

De weegbrug in Herkingen aan de Kaaijdijk was een groot mechanisch instrument dat gebaseerd was op het principe van de bascule.  

In het wegdek was de “weegschaal” gemaakt waarvan het te wegen gewicht via een mechanisch stelsel in een naast de weegschaal staand “huisje” kon worden afgelezen, De weegbrug was een uitvinding van de Amerikaan Fairbanks (1830). Vandaar dat men sprak van de fairbank.

Fairbanks (1830)

De weegbrug werd ooit gebouwd/ herbouwd door de landbouwvereniging “Eendracht”. Dit is een nog steeds bestaande vereniging van agrarische ondernemers.  Onbekend is wanneer de eerste weegbrug is gebouwd.  In de “Maas en Schelde Bode” van 1 februari 1895 werd al gepubliceerd wat er dat jaar aan kilogrammen suikerpeen werd afgewogen via de weegbrug. Onbekend is waar deze weegbrug heeft gestaan. Tot op heden is  er een foto uit 1910 waarop een weeghuisje staat en een bouwvergunning uit 1931 teruggevonden van de weegbrug die aan de Kaaijdijk  heeft gestaan.

De weegbrug is onlosmakelijk verbonden geweest met de landbouwhaven van Herkingen. Immers alle via de haven vervoerde producten werden gewogen op de “fairbank” die op de Kaaidijk stond. 

Op weg naar de weegbrug.

De weegbrug werd bediend door een weger en de zogenaamde “peeschrievers”.   Deze laatste namen een monster van het te wegen product en stelden de mate van het “schoon” zijn vast. Het zogenaamde tarreren.  In de naaste omgeving van de weegbrug bevond zich een café.  Boze tongen beweren dat sommige eigenaars van producten de peeshrievers probeerden te beïnvloeden door deze mannen een extra borrel te laten halen in dat café.  

Met het afsluiten van de Grevelingen in 1971 werd het einde van de havenfunctie in Herkingen een feit. Door de geringe waterdiepte was de haven niet langer bevaarbaar voor vrachtschepen. De functie van de weegbrug werd daardoor ook erg gering wat erin resulteerde dat deze in de tachtiger jaren werd afgebroken. Jammer genoeg is er zeer weinig documentatie beschikbaar over de weegbrug van Herkingen.

In 2017 besloot een aantal vrijwilligers de herbouw van het weeghuisje te organiseren.  De herbouw is inmiddels ondergebracht in de in 2019 opgerichte stichting “Stichting Erfgoed Herkingen”.